Van der Pekbuurt Amsterdam

De Van der Pekbuurt stamt uit de jaren ’20 van de vorige eeuw en is een van de eerste tuindorpen die in Amsterdam is gebouwd. Het ontwerp van Jan Ernst van der Pek wordt gekenmerkt door rode bakstenen muren, geglazuurde gele bakstenen banden en uitspringende portieken. Hoewel de architectuur en de stedenbouwkundige samenhang bewaard is gebleven, liet de technische staat van de ca. 1200 woningen in de wijk na al die jaren veel te wensen over. De plattegronden waren verouderd, er was nauwelijks geïsoleerd en in de loop der tijd hadden ook vele aanpassingen hun sporen nagelaten, waardoor originele details waren gesneuveld en de woonblokken een armoedige uitstraling hadden gekregen.

Een paar jaar geleden is gestart met een grondige renovatie van de buurt waarbij de historische uitstraling in ere wordt hersteld. In 2022 zijn de eerste 94 woningen opgeleverd en momenteel worden nog eens ca. 700 woningen aangepakt.

De Van der Pekbuurt is een beschermd stadsgezicht en het herstellen van het straatbeeld in zijn oude luister voeren we dan ook uit in overleg met BMA (Bureau Monumenten & Archeologie) van de gemeente Amsterdam, met inachtneming van de Richtlijn Buitenschil. Hierin is per onderdeel aangegeven waaraan bij herstel, vervanging of vernieuwing moet worden voldaan. Zo worden de woningen op basis van historisch onderzoek voorzien van nieuwe houten kozijnen in de originele kleuren van 100 jaar geleden: okergeel, donkergroen en roodbruin. Daarbij besteden we veel zorg aan het op onzichtbare wijze inpassen van moderne technieken, zoals ventilatieroosters en suskasten.

Achter de gevels herbergen de blokken een grote variatie aan woningen. Van binnen worden de woningen volledig vernieuwd; alleen draagmuren en trappen zijn zoveel mogelijk behouden. Waar nodig wordt een nieuwe fundering aangebracht. De woningen krijgen een moderne, toekomstbestendige indeling met een ruimere badkamer en een goede keuken. Isolatie en goede ventilatie zorgt voor een gezond binnenklimaat waardoor de tocht-, vocht- en schimmelproblemen van de bewoners tot het verleden behoren.

Tijdens de renovatie treffen we een groot aantal duurzame maatregelen. De buitenmuren worden van binnenuit geïsoleerd, het dak wordt vernieuwd en geïsoleerd, er wordt HR++ glas geplaatst in kozijnen van Acoya-hout met FSC-keurmerk en de woningen worden uitgerust met een mechanisch ventilatiesysteem. De woningen worden voorbereid op aansluiting op het stadswarmtenet waardoor verwarming en warm water op energiezuinige en duurzame wijze kunnen worden geleverd. Dankzij de genomen maatregelen is de energie-index van de woningen gemiddeld 0,9 (label A). Tijdens de sloop worden alle materialen verzameld en gescheiden afgevoerd, waarna ze in de toekomst elders een duurzame bestemming krijgen.

In eerste instantie was opdrachtgever van plan een groot deel van de woningen te slopen en te vervangen door nieuwbouw, maar mede door verzet van de bewoners is hier uiteindelijk van afgezien. De bewoners hebben vervolgens een duidelijke stem gekregen in de plannen. Per cluster van 100 woningen is er een bewonerscommissie in het leven geroepen die kunnen aangeven hoe de vernieuwde woningen moeten worden ingedeeld. De uitkomsten worden steeds zoveel mogelijk meegenomen in de uitwerking van de nieuwe plattegronden.

Deze aanpak maakte het ook mogelijk om in een dertigtal woningen een wooncoöperatie te realiseren. In overleg met een vertegenwoordiging van de wooncoöperatie is o.a. gekozen voor een zogenaamde ‘kernplattegrond’ met badkamer en keuken in het midden van de plattegrond die een grote indelingsvrijheid geeft, bijvoorbeeld een ‘open’ plattegrond of juist aparte kamers. De tuinen zijn samengevoegd tot één gemeenschappelijke tuin, met bergingen op twee centrale plekken.

De eerste fase van het project met 94 woningen ontving de BNA publieksprijs voor ‘Beste Gebouw van het Jaar 2023’.